Fizyoterapi (Fizik Tedavi), sağlıklı bireyin mevcut güç, dayanıklılık ve normal hareketinin korunmasını ve geliştirilmesini sağlayan bilim dalıdır.
Rehabilitasyon ise; Dünya Sağlık Örgütüne (DSÖ) göre sakatlık ve engelliliğin etkisini, sakat ve engellilerin çevreye uyumsuzluğunu azaltmayı amaçlayan tüm önlemlerdir ve bireyi günlük yaşamında mümkün olduğunca bağımsız kılmayı hedefleyen tedavilerin tümüne denir.
Fizik tedavi, manuel terapi, terapötik egzersizler, elektroterapi, traksiyon, robotik cihaz uygulamaları, masaj, sıcak-soğuk uygulamalar, hidroterapi, fluidoterapi, kuru iğneleme, yüksek yoğunluklu lazer, kinesiotape, elektrik stimülasyonu gibi birçok uygulamayı içerir.
Aynı zamanda Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon olarak tanımlanan fizyoterapi, kişinin günlüokay yaşamında hareket etme ve fonksiyonel aktiviteler gerçekleştirme kabiliyetlerini sınırlayan rahatsızlıkları veya yaralanmaları ele alan bilim dalına verilen isimdir. Fizyoterapi uygulayan uzmanlara fizyoterapist ismi verilir. Fizyoterapi everyday şartlarda tedavi sürecinde fiziksel yöntemler kullanır.
Fizyoterapi sürecinde doğru bir teşhise ulaşmak ve ferdin durumuna müsait bir yönetim planı kurmak için kişinin tıbbi geçmişi, fizik muayene neticeleri ile lüzumlu olduğu vakalarda röntgen çekimi, BT taraması veya MR görüntüleme bulguları şeklinde görüntüleme emekleri ve laboratuvar testleri göz önünde tutulur. Bazı olaylarda EMG ve sinir iletim hızı testi şeklinde testler de kullanılabilir.
Fizyoterapi yönetimi çoğu zaman hususi egzersizler, manuel terapi ile manipülasyon, traksiyon, ısı, soğunited kingdom, elektrik, ses dalgaları, radyasyon, backyardımcı cihazlar, protezler, ortezler ve diğerlerini içeren elektrofiziksel yöntemler şeklinde mekanik cihazların reçete edilmesini veya bunlara backyardım edilmesini ihtiva eder.
Fizyoterapistler buna ek olarak bireyin daha sağlıklı ve daha aktif bir ömür tarzı için zinde ve sıhhatli yaşam odaklı programlar geliştirirler. Bu programlar bireylerin ve toplumların azami hareket ve işlevsel yeteneklerini geliştirmek, sürdürmek ve eski haline getirmek için hizmetler sağlayabilir. Fizyoterapi sürecinde hareketlilik kaybını ortaya çıkmadan önce önlemek için de lüzumlu adımları atmak için bireylerle çalışmak mümkündür. Bu, yaşlanma, yaralanma, hastalık yada çevresel faktörlerin hareket ve işlevi tehdit etmiş olduğu durumlarda doğru ve gerekli tedaviyi sağlamayı içeren bir çalışmadır.
Hemen her yaştan birey fizik tedaviden yararlanabilir ve çeşitli sağlıok sorunlarını tedavi edebilir. Bireyin günlüok işlerini yapmasını güç hale getiren bir travması, yaralanması veya hastalığı var ise doktoru bu tür tedaviyi önerebilir. Fizyoterapi temelde kişinin hissettiği ağrıyı hafifletmeye ve daha iyi çalışmasına, hareket etmesine ve yaşamasına destek olmayı amaçlayan bakımdır. Fizyoterapi yeni yeteneklerin geliştirilmesini sağlayabileceği benzer biçimde çeşitli nedenlerden dolayı kaybedilen yeteneklerin de yeni duruma uyumunu sağlama mevzusunda bireye destek verir.
Fizyoterapi genel olarak hissedilen ağrıyı hafifletmek, atel benzer biçimde bir yardımcı sağlayıcı ile yaşamayı öğrenmek, bağırsaklarınızı yada mesanenizi test altına alabilmek, bir spor yaralanmasının neticelerini önlemek yada iyileştirmek, artrit, diyabet veya kalp rahatsızlıkları gibi kronik bir hastalığı yönetmek, doğum yaptıktan sonra iyileşmek, engellilik durumunun ortaya çıkmasını veya ameliyat ihtiyacını ortadan kaldırmak, hareket kabiliyetini kazandırmak veya geliştirmek, i̇nme (felç), kaza, faydalanma yada ameliyattan sonrasında rehabilitasyon, kaymayı veya düşmeyi önlemek için balans üstünde çalışmak, yapay bir uzva ahenk sağlamak, ya da yürüteç veya baston şeklinde backyardımcı cihazları kullanmayı öğrenmek konularında bireye fayda sağlayabilir.
Fizyoterapist, fizyoterapi mevzusunda uzman kişilere verilen isimdir. Ülkemizde fizyoterapistler, Sağlık Bilimleri Fakültesinin 4 yıllıokay Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Bölümünden lisans mezuniyet belgesi almak zorundadırlar. Fizyoterapistler fizik tedavi ve rehabilitasyon uzmanı değildir. Fizik tedavi ve rehabilitasyon uzmanları 6 sene tıp eğitiminden sonrasında tıp alanında ihtisas sınavını kazanan, ve 5 yıl bu alanda ihtisas yaptıktan sonrasında, fizik tedavi ve rehabilitasyon uzmanı olmaya kazanan kişilerdir.
Normal şartlarda fizik tedavi ve rehabilitasyon uzmanları fertleri alemet ve semptomlarına göre değerlendirirler ve gereken tedavi yöntemini belirlerler. Fizyoterapistler belirlenen fizyoterapi tedavi yöntemini uygulamaktan sorumlu kişilerdir. Fizyoterapistler ciddi bir hastalıok veya faydalanma durumunda diğer doktorların yerini almaz, sadece tedavileri yönlendirmek için doktorlar ve diğer esenlik uzmanları ile beraber çalışırlar. Bir fazlaca olayda fizyoterapist rehberliğinde iyileşme periyodunu takip eden bireyler oldukça daha hızlı sağlıklarına kavuşarak tedavi edilen alanda olası olan tam işleve geri dönerler.
Bir oldukca vakada ilk terapi seansında fizyoterapist kişinin gereksinimlerini inceleyecek ve değerlendirecektir. Bireye ağrıları yada var ise diğer semptomları, hareket etme veya günlük işlerinizi yapma kabiliyeti, ne kadar iyi uyuduğu ve tıbbi geçmişi hakkında sorular sormuş olacaktır. Burada amacı bireyin durumunun tam olarak belirlenmesi ve teşhisi ile duruma niçin olan yada durum sonucu ortaya çıkan bozuklukların detaylarının ortaya konulmasıdır. Bu sayede fizyoterapist her bir sorunu ele alabilecek bir bakım planını geliştirebilir.
Fizyoterapi seanslarında terapist tarafınca yönlendirilen egzersizler yada esnemeler gerçekleştirilebilir. Kas ağrısı veya spazmları hafifletmek için masaj, sıcak veya soğuk terapi, ılıok su terapisi yada ultrason terapisi kullanılabilir. Bireyin suni bir uzuv kullanmayı öğrenmesine destek olacak rehabilitasyon eğitimi verilebilir. Bireyin dengede kalmasını ve hareket etmesini kolaylaştıracak baston veya yürüteç ile alakalı öğrenim verilebilir.
Terapist ferdin ilerlemesini izleyerek tedaviyi gerektiği gibi ayarlayacaktır. Birçgood enough vakada fizyoterapist tarafından öğretilen egzersizler seans aralarında evde yapılabilir. Bu sayede fert hem doğru iyileşme yolunda daha süratli ilerleyebilir bununla birlikte kondisyonunu kendiliğinden geliştirebilir.
Fizyoterapi, fizyoterapistin ihtisas alanına bağlı olarak oldukca muhtelif tıbbi durumların tedavi sürecinde bireye destek olabilir.
Fizyoterapinin destek olabildiği durumlar arasında felç, omurilik yaralanmaları, Parkinson hastalığı, multipl skleroz, vestibüler disfonksiyon ve travmatik beyin yaralanmaları şeklinde nörolojik durumlar, gelişimsel gecikmeler, serebral palsi ve kas distrofisi gibi pediatrik durumlar, hanım sağlığı ve üriner inkontinans ve lenfödem şeklinde pelvik taban disfonksiyonu, karpal tünel sendromu, KOAH, kistik fibroz ve miyokard enfarktüsü benzer biçimde kardiyopulmoner durumlar, sarsıntı ve tenisçi dirseği benzer biçimde sporla ilgili yaralanmalar ile sırt ağrısı, rotator guyşet yırtıkları ve temporomandibular eklem bozuklukları şeklinde kas-iskelet sistemi fonksiyon bozuklukları bulunur.
Tedavinin nedenine bağlı olarak fizyoterapi ameliyat ihtiyacını ortadan kaldırma, dengenin gelişmesi ve düşmeyi önleme, hareket kabiliyetinde ve sınırlarında gelişme, i̇nme yada felç sonrası iyileşme, opioidlere olan ihtiyacı azaltan ağrı yönetimi, faydalanma veya travma neticelerinden kurtuluş ile yaşa bağlı tıbbi sorunların yönetimi mevzularında ferdin ilerleme göstermesinde ölçülebilir oranda fayda sağlar.
Fizyoterapinin Çeşitleri Nelerdir?
Fizik tedavi, bir yaralanma veya hastalıktan sonra hastanın hareketini yada gücünü yeniden kazanmasına backyardımcı olabilir.
Herhangi bir tıbbi uygulamada olduğu benzer biçimde, bir takım durumu tedavi etmek için muhtelif fizyoterapi yöntemleri uygulanabilir. Fizyoterapinin fiziksel şekilleri içinde ortopedik fizik tedavi, geriatrik fizik tedavi, nörolojik fizik tedavi, kardiyovasküler ve pulmoner rehabilitasyon, pediatrik fizik tedavi, yara bakımı tedavisi, vestibüler terapi, dekonjestif tedavi, pelvik taban manipülasyonu ve hidroterapi bulunur.
Kasları, kemikleri, bağları, fasyaları ve tendonları içeren kas-iskelet sistemi yaralanmalarını tedavi eder. Okayırık, burkulma, tendinit, bursit, kronik tıbbi sorunlar ve ortopedik cerrahiden rehabilitasyon veya iyileşme gibi tıbbi durumlar için uygundur. Bireyler eklem mobilizasyonları, manuel terapi, kuvvet antrenmanı, hareketlilik eğitimi ve öteki yöntemler ile tedavi görebilirler.
Artrit, osteoporoz, alzheimer hastalığı, kalça ve eklem replasmanı, balans bozuklukları ve inkontinans dahil olmak suretiyle hareketliliklerini ve fiziksel işlevlerini etkileyen koşullar geliştiren ileri yaşlarındaki bireylere destek olabilir. Bu tür müdahale, hareketliliği geri kazanmayı, ağrıyı azaltmayı ve fizyolojik uygunluk seviyelerini artırmayı amaçlar.
Alzheimer hastalığı, beyin hasarı, serebral palsi, multipl skleroz, Parkinson hastalığı, omurilik yaralanması ve nüzul şeklinde nörolojik bozuklukları ve durumları olan bireylere destek olabilir. Nörolojik fizik terapi uzuv duyarlılığını artırmayı, felci tedavi etmeyi ve kas atrofisini azaltarak kas enerjisini tersine çevirmeyi hedefleyebilir.
Kardiyovasküler ve pulmoner rehabilitasyon, birtakım kardiyopulmoner koşullardan ve cerrahi prosedürlerden etkilenen bireylere yarar sağlayabilir. Tedavi fiziksel dayanıklılığı arttırmayı hedefler.
Gelişimsel gecikmeler, serebral palsi, spina bifida, tortikolis ve kas-iskelet sistemini etkileyen diğer durumlar dahil olmak üzere bebekleri, evlatları ve gençleri etkileyen durumları teşhis etmeyi, tedavi etmeyi ve durumu yönetmeyi hedefler.
Yara bakımı tedavisi, iyileşme sürecindeki bir yaranın o bölgedeki dolaşımın iyileştirilmesi kanalıyla ehil oksijen ve kan almasını sağlamaya yardımcı olabilir.
Periyodu manuel terapilerin kullanımını, elektrik stimülasyonunu, kompresyon tedavisini ve yara bakımını içerebilir.
İç kulak hastalıklarından kaynaklanabilecek denge problemlerini tedavi etmeyi amaçlar. Vestibüler fizik tedavi, hastaların düzgüsel denge ve koordinasyonlarını yeniden kazanmalarına destek olabilecek bir takım egzersiz ve manuel teknik içerir.
Lenfödem ve sıvı birikimini içeren durumlarda birikmiş sıvının boşaltılması için bireye backyardımcı olabilir.
Yaralanmalar, cerrahi müdahaleler yada muayyen koşullar sebebiyle erkeklerde ve hanımlarda idrar veya dışokı kaçırma, idrar yapamama ve pelvik ağrının tedavisine destek olabilir.
Egzersizleri ılıok ve sığ suda meydana gelen hidroterapi veya su terapisi kişinin kademeli olarak daha kuvvetlenmesine ve direnç sağlarken kasları ile eklemlerini gevşetmeye yardımcı olur.
Fizyoterapi tedavi süreçlerinde fizyolojik manipülasyon haricinde değişik yaklaşımlardan faydalanmak mümkündür. Bu yaklaşımlar içinde ultrason, fonoforez, e-stim, ısı terapileri, ve fer tedavisi bulunur.
Ultrason tendonları, kasları ve dokuları ısıtarak kan akışını ve iyileşmeyi teşvik eder.
Fonoforez sürecinde ise ultrason topikal steroidleri belirli yerlere ulaştırmak için kullanılarak inflamasyon varlığının azaltılması hedeflenir.
Elektrik stimülasyonu doğrusu okayısaca E-stim ferdin hissettiği ağrıyı azaltmak ve fonksiyonel kabiliyetleri artworkırmak için cilt üstünde yerleştirilen elektrotlar desteğiyle gerçekleştirilir. Başka bir E-stim bir türü, transkutanöz elektriksel sinir stimülasyonudur. İyontoforez adı verilen bu yaklaşımda muayyen e-stim modaliteleri ile birlikte anti-inflamatuar ilaçlar kullanılır.
Isı terapisi, nemli ısı terapisi ve soğuk terapisi fizyoterapi sürecinde kullanılan sıcaklıokay terapileri arasında bulunur.
Işık tedavisi sürecinde muayyen tıbbi durumları tedavi etmek için hususi ışıkların ve lazerlerden faydalanılır.
Fizyoterapi Nereden Sağlanır?
Gerekli olduğu olaylarda fizyoterapistler ferdin terapisine rehberlik etmek için eve gelebilir. Bunun yanı sıra hastanelerde, ayakta tedavi kliniklerinde, spor hekimliği merkezlerinde, bakım evlerinde, yardımlı yaşam evlerinde, rehabilitasyon merkezlerinde, birtakım ofisler ve işyerlerinde ve birtakım okullarda da fizyoterapi desteği sağlanması mümkündür. Bir oldukça sağlık sigortası bireylere fizyoterapi için seçenek sunmaktadır.
